پروفسور توفیق موسیوند، مخترع اولین قلب مصنوعی جهان، روز ۲۴ دی درگذشت. پسرکی که همزمان با تحصیلش در روستا چوپانی می‌کرد و به کشاورزی علاقه داشت و در ابتدای راه وارد دانشسرای معلمی شد تا معلم مدرسه شود، اما رویاهایش آن قدر بزرگ بود که او را راهی کانادا کرد و بعد از چند سال به جایی رسید که یکی از بزرگ‌ترین و کاربردی‌ترین اختراعات بشر را به نام خود ثبت کرد و بزرگ‌ترین جوایز بین‌المللی را به خود اختصاص داد.
از تحصیل در روستا تا درخشش در کانادا
توفیق موسیوند در سال ۱۳۱۵ در روستای «ورکانه» در نزدیکی شهرستان همدان متولد شد. او تا کلاس چهارم دبستان در مدرسه روستا تحصیل کرد، بعد از آن تا کلاس ششم ابتدایی در مدرسه «باباطاهر» شهر همدان گذراند، دوره دبیرستان را هم تا کلاس نهم در یکی از دبیرستان‌های همدان گذراند. بعد از کلاس نهم هم وارد دانشسرای معلمی همدان شد تا معلم مدرسه شود.
اما مسیر تحصیلی پروفسور موسیوند جالب بود؛ او از تحصیل در دانشسرای معلمان در همدان شروع کرد، بعد سراغ رشته مهندسی کشاورزی رفت و در دانشگاه تهران مشغول تحصیل شد. اما باز راضی نشد و درنهایت با بورسیه راهی کانادا شد. در این کشور ابتدا رشته مهندسی مکانیک دانشگاه آلبرتا را انتخاب کرد و بعد هم در رشته پزشکی تحصیل کرد. در این دوره از زندگی توفیق، مهمترین اتفاق رقم خورد و او توانست برای تمام جهان مفید واقع شود.
توفیق همزمان با تحصیلش در روستا چوپانی می‌کرد و به کشاورزی علاقه داشت و در ابتدای راه وارد دانشسرای معلمی شد تا معلم مدرسه شود
او در ۳۷ سالگی توانست مدرک دکترای مهندسی پزشکی و دکترای علوم پزشکی را از دانشگاه آکرون و کالج پزشکیِ شمال شرقی اوهایو دریافت کند. او حالا ازدواج کرده و صاحب ۲ فرزند پسر بود.
دوستان توفیق می‌گویند او سال‌های اولیه زندگی در کانادا مجبور بود روزها تحصیل کند و شب‌ها به عنوان یک ظرف‌شو کار کند تا زندگی خود و خانواده‌اش را تامین کند.
اختراع قلب مصنوعی برای بیماران
زمانی که موسیوند در حال تحصیل در رشته پزشکی بود، به دعوت یکی از اساتیدش برای کار کردن در یکی از بهترین بیمارستان‌های آمریکا، راهی «کلیولند کلینیک» (Cleveland Clinic) شد؛ جایی که خیلی از پزشکان آرزو دارند آنجا کار کنند.
بعد از ۳ سال کار در کلینیک کلیولند، ازسوی انستیتو قلب اوتاوا از او درخواست شد تا سرپرستی تیم قلب مصنوعی این انستیتو را به عهده بگیرد. در این مرحله او توانست فناوری قلب مصنوعی خود را گسترش دهد و آن را به استانداردی برای آینده تبدیل کند. از آن به بعد بود که شهرت موسیوند عالم‌گیر شد.
درواقع تلفیق علوم مهندسی و پزشکی، ۸ سال کار مداوم و هزاران ساعت مطالعه به او کمک کرد تا به دانش نوینی در زمینه اعضای مصنوعی دست یابد و بتواند بعد از مدتی قلب مصنوعی انسان را اختراع کند.
سالانه ۵ میلیون نفر در جهان به دلیل نارسایی‌های قلبی می‌میرند که رقم بسیار بالایی است و درمان‌های دارویی به آنها کمک زیادی نمی‌کند. همچنین سالانه ۴ میلیون قلب برای اهدا به بیماران قلبی موجود است که پاسخگوی تعداد بیماران نیست. اینها دلایل کافی برای نیاز روزافزون به قلب مصنوعی در دنیای پزشکی است و پروفسور موسیوند توفیق پیدا کرد که به این تکنولوژی دست پیدا کند.
از روستای ورکانه تا کسب جایزه سلطنتی
او در طول سال‌های کاری، مسئولیت‌های مختلفی در کشور کانادا داشت. دکتر موسیوند بیش از ۳۰ سال به عنوان رئیس و مدیر برنامه دستگاه‌های قلبی-عروقی و آزمایشگاه تحقیقاتی دستگاه‌های قلبی-عروقی در موسسه قلب دانشگاه اتاوا خدمت کرد. او جایگاه برجسته‌ای را در اتاوا و کانادا در زمینه دستگاه‌های پزشکی از جمله قلب مصنوعی به عنوان درمان نارسایی قلبی داشت.
فعالیت‌های تحقیقاتی پروفسور توفیق باعث ایجاد سالانه ۱۰۰۰ شغل در کانادا و سرریز شدن بیش از ۲۰۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری خارجی طی ۱۰ سال شد.
پروفسور موسیوند در طول فعالیتش به دلیل خدمات ارزنده‌ای که برای دنیا داشت، جوایز داخلی و بین‌المللی متعددی دریافت کرد؛ کسب عنوان عالی‌ترین مقام علمی جهان از سمت انجمن سلطنتی آمریکا و بریتانیا و کسب عنوان عضو برگزیده آکادمی علوم انجمن سلطنتی کانادا. او در سال ۲۰۱۳ نیز مدال الماس «جوبیلی» را از ملکه الیزابت دوم دریافت کرد.
پیام تسلیت دانشگاه اتاوا
به دنبال درگذشت پروفسور موسیوند در روز ۲۴ دی، موسسه قلب دانشگاه اتاوا کانادا در پیامی فقدان این دانشمند برجسته ایرانی را تسلیت گفت.
این موسسه در بخشی از پیام تسلیت خود نوشت؛ «مؤسسه قلب دانشگاه اتاوا از درگذشت دکتر توفیق موسیوند، دانشمند مشهور بین‌المللی که در روز هفتم ژانویه ۲۰۲۴ درگذشت، غمگین است.
دکتر موسیوند به دلیل کمک‌هایش به علم، فناوری و پزشکی به یاد خواهد ماند که بسیاری از آنها حال و آینده دستگاه‌های پزشکی را شکل داده‌اند و تأثیرات عمده‌ای را بر مراقبت‌های بهداشتی در سطح جهانی داشته‌اند.
امروز همکاران، هم‌سالان و دوستانش از او به عنوان یک رهبر پر از شوق و افتخار، حل‌کننده مشکلات، آموزگار، انسان‌دوست و مبتکر تجلیل می‌کنند.»
سالانه ۵ میلیون نفر در جهان به دلیل نارسایی‌های قلبی می‌میرند و ۴ میلیون قلب برای اهدا به بیماران قلبی موجود است که پاسخگوی تعداد بیماران نیست
۱۴۵ اختراع و فناوری در کارنامه توفیق
پروفسور توفیق موسیوند در کارنامه خود حدود ۱۴۵ اختراع و فناوری دارد که مهم‌ترین‌شان اینها هستند؛
* اختراع قلب مصنوعی با کنترل از راه دور
کارکرد این اختراع که شامل تکنولوژی بای‌پس است، به این شکل است که قلب پس از قرار گرفتن در بدن بیمار از طریق ماهواره، اینترنت و تلفن کنترل می‌شود و می‌توان این گونه از وضعیت قلب و سلامت بیمار آگاه شد. در این شیوه همچنین امکان ارسال برق به قلب بدون ایجاد سوراخی در بدن، از طریق سیستم الکترومغناطیسی فراهم است.
* تعیین DNA انسان با اثرانگشت و بدون نیاز به قطره‌ای خون
این دستاورد بسیار مهم برای تشخیص هویت مُردگان در سوانح استفاده می‌شود. این شیوه برای نوزادان و بیماران قلبی هم کاربردهای زیادی دارد.
* ساخت زیرپیراهن هوشمند
این زیرپیراهن می‌تواند فشارخون و کارکرد قلب را در افرادی که قلب‌شان خوب کار نمی کند، کنترل کند.
